Na czym polega wyważanie kół w samochodzie i kiedy konieczna jest wymiana opon?

Jednym z najważniejszych elementów bezpieczeństwa w samochodzie są prawidłowo wyważone koła i odpowiednio dopasowane opony. Ponieważ stale poddawane są intensywnej eksploatacji, wyważanie kół i wymiana opon jest codziennością w warsztatach wulkanizacyjnych. Jeżeli chcesz wiedzieć, kiedy należy wyważyć koła, na czym polega ta usługa bądź kiedy wymienić opony, przeczytaj ten artykuł.

Jak rozpoznać niewyważenie kół i jakie są tego przyczyny?

Pierwsze oznaki niewyważenia kół zauważalne są przy jeździe z prędkością przekraczającą 60 km/h, choć prędkość ta nie jest sztywną regułą. Wówczas możemy odczuć drgania na kierownicy, które generowane są przez przednie koła. W przypadku złego wyważenia tylnych kół odczuć możemy drgania karoserii oraz zarzucanie tylnej części pojazdu podczas dynamicznego pokonywania zakrętów. Kolejnym sygnałem informującym o nieprawidłowym wyważeniu kół jest nierównomierne zużycie bieżnika opony – będzie on wyraźnie bardziej zdarty w miejscu, w której odchylenie masy jest większe od środka ciężkości i zachodzą wyraźne dysproporcje. Kierowca może również usłyszeć charakterystyczny, niejednostajny szum, który spowodowany jest różnicą w nacisku opony na jezdnię. Ponadto odczuwa znaczące pogorszenie komfortu jazdy.

Przyczyn niewyważenia kół jest wiele. Mogą do nich prowadzić tak prozaiczne kwestie jak gwałtowny najazd na krawężnik, dziurę bądź koleinę czy częste poruszanie się po nierównych, nieutwardzonych nawierzchniach. Wyważanie kół jest koniecznością w przypadku kolizji, wypadku drogowego czy zderzenia ze zwierzęciem, a nawet po gwałtownym hamowaniu. Przyczyną może być także zużycie opony, amortyzatora lub felgi. Do przyczyn zaliczamy też niewyważenie statyczne oraz dynamiczne. Brak wyważenia spowodowany może być zbyt ciężkim lub zbyt lekkim miejscem na oponie, ponieważ każde, nawet niewielkie odchylenie masy opony względem jej ciężkości sprawi, że koło nie będzie toczyć się równomiernie. Różnica w masie środka obrotu opony i koła również sprawia, że koło toczy się w nienaturalny sposób. 

Obecnie coraz częściej spotykaną przyczyną niewyważenia kół jest montaż felg o zbyt dużej średnicy. Im felga jest większa, tym potężniejsza jest masa nieresorowana, a efekt żyroskopowy intensywniejszy. Auto traci wówczas na zwinności, przyspieszanie i hamowanie jest utrudnione, a także zwiększone jest ryzyko uszkodzeń opony – dodaje nasz rozmówca z  warsztatu mechanicznego CUPPER w Białymstoku.

Czym jest wyważanie kół i jak wygląda przebieg usługi?

Wyważenie kół to usługa polegająca na równomiernym rozkładzie masy felgi i opony samochodowej tak, aby masa koła na oś pojazdu, po jego zamontowaniu, rozłożona została wokół środka obrotu. Ma ono na celu zapewnienie bezpieczeństwa i komfortu jazdy oraz nadanie pojazdowi odpowiednich właściwości trakcyjnych. Proces polega na weryfikowaniu, w którym miejscu należy zamontować ciężarek równoważący, czyli odważnik, przy pomocy urządzenia zwanego wyważarką, którą należy poddawać okresowej kalibracji. Wyważanie kół przeprowadzać mogą jedynie doświadczeni specjaliści i tylko z użyciem profesjonalnego sprzętu. Mając na uwadze, jakie znaczenie mają nawet niewielkie dysproporcje w rozkładzie masy, zważywszy na ogromne prędkości obrotowe i działanie sił odśrodkowych, pośpiech jest niewskazany i cały proces powinien być wykonany z należytą starannością.

Na początku należy dokładnie umyć felgę, aby wyeliminować wszystkie, nawet z pozoru nieważne elementy, które mogłyby wpłynąć na cały proces. Następnie poddaje się ocenie, czy felga nie jest wykrzywiona, a otwór centrujący zniekształcony bądź skorodowany. Felgę w tym celu osadza się na specjalnym stożku. Później trzeba sprawdzić i oczyścić piasty w miejscu mocowania felgi oraz sprawdzić jakość opony. Wulkanizator precyzyjnie wyważa koło przy pomocy wyważarki i kumulacji ciężarków, po czym przystępuje do jego montażu na pojeździe. Na koniec należy ustawić geometrię kół poprzez wyrównanie kątów pochylenia i wyprzedzania sworznia zwrotnicy, zbieżności kół oraz ich kąta pochylenia, zgodnie z zaleceniami producenta i aktualnym zużyciem opon. Zdarza się, że konieczne jest przeprowadzenie doważania na samochodzie, które wykonuje się celem wyeliminowania niewyważenia rotujących elementów, jak piasta czy tarcza hamulcowa. Do tego procesu używa się już urządzenia zwanego doważarką.

Kiedy konieczna jest wymiana opon?

Wymiana opon każdorazowo powinna następować wraz z wyważaniem kół, a ich stan należy regularnie kontrolować. Podstawowym parametrem podczas sprawdzania stanu ogumienia jest stan bieżnika. Opony zawierają wskaźniki zużycia bieżnika, czyli pasy z twardej gumy, które stają się widoczne w momencie, gdy głębokość bieżnika spada poniżej granicy bezpieczeństwa. Warto zaznaczyć, że zgodnie z prawem minimalna głębokość bieżnika wynosi 1,6 mm. Sygnałem ostrzegawczym powinno być także nierównomierne zużycie bieżnika, które możemy rozpoznać po trudności z utrzymaniem kierunku jazdy autem na wprost i wyząbkowanie, które powoduje charakterystyczne huczenie i spadek komfortu prowadzenia pojazdu. Wymiany opon należy także bezwzględnie dokonać, gdy nastąpi mechaniczne uszkodzenie opony, zewnętrzne lub wewnętrzne. Do uszkodzeń zewnętrznych należą różnego rodzaju pęknięcia czy nacięcia, natomiast uszkodzenia wewnętrzne możemy rozpoznać po charakterystycznych wybrzuszeniach i wybrzuszeniach na ścianie bocznej opony.

Oczywistym jest również, że opony należy wymieniać, gdy przekraczają prawidłowy wiek. Datę produkcji ogumienia możemy w łatwy sposób sprawdzić, odczytując symbol tuż za symbolem DOT, patrząc w kolejności od lewej strony. Jest to czterocyfrowy kod, którego pierwsze dwie cyfry oznaczają tygodnie, a pozostałe dwie – rok produkcji. Prawidłowy wiek opony w dużej mierze zależy od warunków eksploatacji auta, techniki jazdy, miejsca użytkowania pojazdu czy częstotliwości długich postojów, powodujących odkształcanie się ogumienia. Opony należy wymienić również wraz ze zmianą sezonu letniego na zimowy i odwrotnie. Ich parametry są zróżnicowane – mają inną rzeźbę bieżnika, inny zakres temperatur do użytkowania, inną przyczepność, a także inną mieszankę wykorzystywanych do produkcji materiałów. Opony całoroczne pełniące rolę półśrodka między oponami letnimi a zimowymi są rozwiązaniem tylko z pozoru wygodnym, ponieważ nie tylko o wiele szybciej ulegają zużyciu, ale i wydłużają drogę hamowania oraz podnoszą zużycie paliwa.

Konsekwencje niewyważenia kół i zaniechania wymiany opon

Niewyważenie kół i jazda na nieodpowiednich oponach mają znaczący wpływ na nasze bezpieczeństwo oraz komfort jazdy. Układ napędowy ulega szybszemu zużyciu, sterowność pojazdu ulega pogorszeniu, a droga hamowania znacznemu wydłużeniu. Szybszemu zużyciu ulegają również elementy zawieszenia i opon. Dużemu pogorszeniu ulega także przyczepność kół, która jest szczególnie dokuczliwa podczas złych warunków atmosferycznych. Ponadto pojazd z opóźnieniem reaguje na ruchy kierownicy i traci stabilność na wodzie, co nierzadko kończy się kolizjami i wypadkami drogowymi.